ทองพันชั่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz.

ต้นทองพันชั่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz.

–

@ สวนสมุนไพรเฉลิมพระเกียรติ สวนหลวง ร.9 กรุงเทพมหานคร

–

ทองพันชั่ง ไม้พุ่มต้นเล็ก

ใบ รสเบื่อเย็น สรรพคุณ ดับพิษไข้ แก้ไข้ตัวร้อน แก้พยาธิผิวหนัง

ราก รสเมาเบื่อ สรรพคุณ แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน และโรคผิวหนังที่เป็นน้ำเหลืองบางชนิด

–

สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน

ทองพันชั่ง

ชื่อท้องถิ่น หญ้ามันไก่ ทองพันชั่ง (ภาคกลาง)

ลักษณะของพืช ทองพันชั่งเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นมักเป็นสี่เหลี่ยม ใบรียาว ปลายแหลม ท้ายแหลม ดอกออกเป็นช่อสีขาว พบเป็นไม้ประดับทั่วไป

ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบสดหรือราก (สดหรือแห้ง)

ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา ใบเก็บช่วงที่สมบูรณ์เต็มที่

รสและสรรพคุณยาไทย ใบสดเบื่อเมา เป็นยาเย็นดับพิษไข้ รากป่นละเอียดแช่เหล้า ๗ วัน ทาแก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน

วิธีใช้ ใบสดหรือรากสดหรือแห้งของทองพันชั่ง ใช้รักษากลากเกลื้อน โดยใช้ใบ ๕ – ๘ ใบ  หรือราก ๒ – ๓  ราก (จำนวนที่ใช้อาจเพิ่มหรือลดลงได้ตามอาการ) ตำให้ละเอียด แช่เหล้าหรือแอลกอฮอล์ ๗ วัน นำมาทาบริเวณที่เป็นบ่อยๆจนกว่าจะหาย

–

สมุนไพรที่เป็นพืชเศรษฐกิจ

ทองพันชั่ง

–

ตัวยารสเมาเบื่อ แก้พิษ ตัวยาและสรรพคุณ เช่น

๑. ใบกระท่อม เมาเบื่อขมฝาด แก้บิดปวดมวน แก้ปวดท้อง แก้ท้องร่วง แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย

๒. กัญชา รสเมา เจริญอาหาร ชูกำลัง ทำให้ใจขลาดกลัว

๓. ใบลำโพง รสเมา แก้พิษฝี แก้ปวด แก้บวม แก้อักเสบ แก้หอบหืด

ดอกลำโพง รสเมาหวาน แก้หอบหืด

เมล็ดลำโพง รสเมามัน แก้ไข้พิษ ไข้ที่ทำให้กระสับกระส่าย (เวลาใช้ต้องทำให้น้ำมันในเมล็ดหมดไป)

น้ำมันจากเมล็ด รสเมาเบื่อ แก้กลากเกลื้อน หิด เหา

รากลำโพง รสเมาหวาน แก้พิษกาฬทั้งปวง ดับพิษร้อน แก้พิษร้อน แก้ปวด แก้บวม แก้อักเสบ แก้ไข้พิษเซื่องซึม แก้พยาธิ

๔. สะแกทั้ง ๕ รสเบื่อเมา ขับพยาธิและไส้เดือน แก้โรคตานขโมย แก้ฝีตานซาง

๕. ลูกกระเบียน – ลูกกระเบา รสเมาเบื่อ ฆ่าพยาธิกลากเกลื้อน แก้มะเร็ง คุดทะราด โรคเรื้อน กุฏฐัง

๖. ลูกสะบ้าต่าง ๆ รสเมาเบื่อ (เผา) แก้พิษไข้ ทาแก้พยาธิทั้งปวง

๗. รากขันทองพยาบาท รสเมาเบื่อ แก้พิษลม แก้ประดง แก้พยาธิต่าง ๆ

๘. รากทองพันชั่ง รสเมาเบื่อ แก้กลากเกลื้อนผื่นคัน ดับพิษไข้ แก้โรคผิวหนังและมะเร็ง

๙. ชุมเห็ดเทศทั้ง ๕ รสเบื่อเอียน ขับพยาธิในลำไส้ รู้ถ่ายเองปิดเอง โรคผิวหนังทุกชนิด

๑๐. เถากระไดลิง รสเมาเบื่อ แก้พิษทั่งปวง แก้ไข้เซื่องซึม ขับเหงื่อ

–

พิกัดเบญจโลหะ คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีชื่อคล้ายโลหะทอง ๕ อย่าง คือ

รากทองกวาว

รากทองหลางหนาม

รากทองหลางใบมน

รากทองโหลง

รากทองพันชั่ง

สรรพคุณ แก้โรคดี เสมหะ และลมที่เป็นพิษ แก้ริดสีดวง ทำลายพยาธิ

–

พิกัดสัตตะโลหะ  คือ  จำกัดจำนวนตัวยาที่มีชื่อเป็นทอง  ๗  อย่าง คือ

รากทองกวาว

รากทองหลางหนาม

รากทองหลางใบมน

รากทองโหลง

รากทองพันชั่ง

รากฟักทอง

รากต้นใบทอง

สรรพคุณ แก้โรคดี เสมหะ และลมที่เป็นพิษ แก้ริดสีดวง ทำลายพยาธิ

–

พิกัดเนาวโลหะ คือ จำกัดจำนวนตัวยามีชื่อเป็นทอง ๙ อย่าง คือ

รากทองกวาว

รากทองหลางหนาม

รากทองหลางใบมน

รากทองโหลง

รากทองพันชั่ง

เนื้อไม้ขันทองพยาบาท

รากต้นใบทอง

รากต้นทองเครือ

รากจำปาทอง

สรรพคุณ แก้โรคดี เสมหะและลมที่เป็นพิษ แก้ริดสีดวง ทำลายพยาธิ

–